Κεραμικά πιάτα Ρόδου !

 Τα κεραμικά πιάτα της Ρόδου αποτελούν ένα μοναδικό κεφάλαιο της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, συνδυάζοντας αιώνες παράδοσης, τεχνικής αρτιότητας και αισθητικής ποικιλομορφίας. Η ιστορία τους ξεκινά από την αρχαιότητα και φτάνει μέχρι τις μέρες μας, με επιρροές από διάφορους πολιτισμούς και περιόδους.

Αρχαία και Μεσαιωνική Παράδοση

Η Ρόδος, λόγω της στρατηγικής της θέσης στο Αιγαίο, υπήρξε σημαντικό κέντρο κεραμικής παραγωγής ήδη από την αρχαιότητα. Οι Ρόδιοι κεραμοποιοί δημιούργησαν αγγεία υψηλής ποιότητας, με ποικιλία σχημάτων και διακοσμήσεων, που εξυπηρετούσαν τόσο πρακτικές όσο και αισθητικές ανάγκες. Η κεραμική τέχνη της Ρόδου αναπτύχθηκε γρήγορα λόγο του εδάφους του νησιού που ήταν ιδανικό για την κατασκευή τους στην συνέχεια οι τεχνική τους  επηρεάστηκε από πολιτισμούς όπως ο Φοινικικός, ο Αιγυπτιακός και ο Κυπριακός, λόγω των εμπορικών επαφών του νησιού. Οι διακοσμήσεις περιλάμβαναν φυτικά μοτίβα, ανθρώπινες και ζωικές μορφές, καθώς και μυθολογικές σκηνές.

Η Επίδραση της Οθωμανικής Κεραμικής

Κατά την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, η Ρόδος επηρεάστηκε από την κεραμική τέχνη του Ιζνίκ, γνωστή για τα ζωηρά χρώματα και τα περίτεχνα σχέδια. Πολλά από αυτά τα κεραμικά διακοσμούσαν τα σπίτια των κατοίκων, ιδιαίτερα στη Λίνδο, όπου οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με πιάτα Ιζνίκ, γνωστά και ως «λινδιακά». Αυτά τα πιάτα θεωρούνταν τόσο πολύτιμα που πολλοί πίστευαν λανθασμένα ότι κατασκευάζονταν στη Ρόδο.

Η Ιταλική Περίοδος και το Εργοστάσιο ICARO

Κατά την Ιταλοκρατία (1912–1943), οι Ιταλοί ίδρυσαν το εργοστάσιο κεραμικών ICARO (Industria Ceramiche Artistiche Rodio Orientali) το 1928, με σκοπό την αναβίωση και παραγωγή καλλιτεχνικών κεραμικών, εμπνευσμένων από τα πιάτα Ιζνίκ. Η παραγωγή περιλάμβανε διακοσμητικά πιάτα, βάζα, κανάτες και πλακίδια, με χαρακτηριστικά μοτίβα όπως τουλίπες, γαρύφαλλα και καράβια. Μετά την ενσωμάτωση της Ρόδου στην Ελλάδα το 1947, το εργοστάσιο μετονομάστηκε σε IKAROS και συνέχισε τη λειτουργία του μέχρι το 1988.

Η Παράδοση των Πιατελότοιχων

Στη ροδίτικη λαϊκή αρχιτεκτονική, ιδιαίτερα στα χωριά όπως τα Αφάντου, Αρχάγγελος,  Κοσκινού και η Έμπωνας, συναντάμε τους «πιατελότοιχους» ή «σκουτελότοιχους», Τοίχους διακοσμημένους με σειρές από κεραμικά πιάτα. Αυτή η πρακτική αποτελούσε ένδειξη κοινωνικού κύρους και αισθητικής καλλιέργειας. Στα αστικά σπίτια της πόλης της Ρόδου, τα κεραμικά τοποθετούνταν σε ράφια, ενώ στα αρχοντικά της Λίνδου, οι πιατελότοιχοι κοσμούσαν τους τοίχους με αριστουργηματικά πιάτα Ιζνίκ.   Οι πιατελότοιχοι όμως εξυπηρετούσαν και σε ένα άλλο περισσότερο πρακτικό σκοπό, Το νησί της Ρόδου βρίσκετε πάνω σε σεισμικό τόξο και έχει υποστεί πολλές απώλειες και ζημίες στην διαδρομή της ιστορίας. Τα πιάτα λειτουργούσαν σαν κρόταλα σε περιπτώσεις σεισμών δημιουργώντας ένα μοναδικό θόρυβο ( όχι και τόσο ευχάριστο ) προειδοποιώντας τους κατοίκους ή ξυπνώντας τους κατά την διάρκεια της νύχτας για να προφυλαχθούν .

Σύγχρονη Παραγωγή και Συνέχιση της Παράδοσης

Παρά την παρακμή της βιομηχανικής παραγωγής, η κεραμική τέχνη στη Ρόδο συνεχίζεται από τοπικούς τεχνίτες και εργαστήρια  στον Αρχάγγελο. Αυτά τα εργαστήρια διατηρούν τις παραδοσιακές τεχνικές και μοτίβα, ενώ παράλληλα ενσωματώνουν σύγχρονες αισθητικές τάσεις, διατηρώντας ζωντανή την πλούσια κεραμική κληρονομιά του νησιού.

Πολλά σύγχρονα σπίτια ακόμα και σήμερα έχουν στολισμένα τα πιάτα σε τοίχους παρότι η αισθητική και το σύγχρονο ντεκόρ έχουν αλλάξει και απαιτούν λιτότατα και μίνιμαλ διάθεση .